3 Ekim 2010 Pazar

Yılbaşı Çiçeği

İngilizcede yaygın isimleri: Thanksgiving Cactus, Christmas Cactus, Easter Cactus
Bazı cinsleri ilkbaharda çiçek açar. Bir kaktüs türüdür ama bakımı diğer kaktüslerle aynı şekilde değildir. Direkt güneşten koruyun. Kupkuru toprakta tutmayın. Kışın dondan kesin zarar görür. Bütün bunlar, yılbaşı kaktüsünün bir tropikal orman bitkisi olması sebebiyledir.
                     

Yılbaşı kaktüsü tek bir cinsten ibaret değildir. Zygocactus truncatus / Rhipsalidopsis gaertneri / Schlumbergera … vs. cinsleri var. Günümüzde çoğu Schlumbergera truncata ve S. Russelliana cinslerinin hibritleridir. Hepsinin kökeni Güney Amerika kıtasının tropikal ormanlarıdır. Aşağıdaki bakım bilgileri genel olup her cinsine uygundur.
Ana vatanında doğal ortamında orkide gibi ağaç dallarında, kökleri açıkta yaşar. Tropikal ormanların havası aşırı nemli ve ortamı havadardır, esintilidir. Bu yüzden kökleri havalı ortama uyum sağlamıştır. Yılbaşı kaktüsünü saksıda yetiştirmek için orkidelere sağladığınız şartların benzerini sağlamalısınız. Bir farkla: Yılbaşı kaktüsü saksıda besince zengin toprak ister. Yani toprak olarak sırf çam kabukları kullanmamalısınız. Torf hiç kullanılmamalı. Birçok web sitelerinde torf tavsiye ediliyor. Her şeyde torf tavsiye ederler. Hiç uygun değil. Besin değeri düşük, suyu fazla tutuyor ve iddiaların aksine “saksıda” kökleri havasız bırakıyor. Yani bir saksı toprağı olarak torf ancak fazla suyu seven “toprak bitkileri”ne uygundur.
Yılbaşı kaktüsü için toprak karışımı tavsiyelerim:
1) Hem pek su tutmayan hem nemi daha iyi koruyan ve havadar karışım
%40 orkideler için kullanılan çam kabukları + % 20 iyi bahçe toprağı + %20 kestane toprağı + %10 yanmış sığır gübresi + %10 perlit
Bu karışımı saksıya doldurunca bastırmayın, bırakın gevşek ve havadar kalsın. Bu şekilde yılbaşı kaktüslerinizi içine ekin. Mevcut nemliliği fazla ise hafifçe azalana kadar sulamayın.
2) Daha basit bir karışım.. Bunda toprak çabuk kuruyabilir; nemliliğini kontrol ederek daha sık sulamanız gerekebilir:
%40 ponza taşı + % 20 iyi bahçe toprağı + %20 kullanılmış çay + %10 yanmış sığır gübresi + %10 perlit.
Bu ikinci tarifimi uygularsanız yılbaşı kaktüsünün toprağını birkaç yıl hiç değiştirmeseniz de olur. Zaten çoğu bitkilerin en iyi çiçeklenmesi, köklerinin saksıya sığmayacak şekilde çoğaldığı zaman oluyor. Bu zamana kadar saksı değiştirmek gerekmez. Yalnız yaz aylarında besin vermek gereklidir.
Ben çok küçükken annemin yılbaşı kaktüslerini bol bol çiçek açtırdığını hatırlıyorum. Yetiştirdiği bütün çiçekler için saksılarda daima bahçe toprağı ile sığır gübresi kullanırdı. Sığır gübresini bir mandıradan ücretsiz alırdık, toprağı ise kendi bahçemizden…
Toprakta mükemmel ayar için ipucu:
a) Su ihtiyacı – Doğal ortamında yılbaşı kaktüsleri ağaç dalları üzerinde yaşar, kökleri açıktadır. Havanın aşırı nemli olması, güneşin ağaç yapraklarından filtrelenerek gelmesi köklerin kurumamasını sağlar. Arada bir yağan yağmurlardan yılbaşı kaktüsü suyu depolar. Yağmur yağmasa bile tropikal ormanlarda gece sabaha kadar havanın nemi değdiği her cisimde yoğunlaşarak her tarafı ıslatır (sabah ortalık çabucak tekrar kurur), bu şekilde de kökleri açıkta yaşayan bitkiler su ihtiyacını biraz olsun temin eder depolar ve günün çok sıcak saatlerinde susuz kalmazlar.
b) Besin ihtiyacı – Ağaç dallarında, yapraklarında hayvan dışkıları vesaire sıcağın etkisiyle çabuk çürür, çabuk fermantasyona uğrar. Yağmur damlalarının sürüklemesiyle yılbaşı kaktüslerinin, orkidelerin vb. bitkilerin köklerine ulaşır gıda olur.
İki ayrı toprak karışım tarifi vermemin sebebi, bu iki ipucunu da hesaba katarak kendi tecrübelerinize veya bulunduğunuz yerin sıcaklık ve hava nemliliği özelliklerine göre en uygun toprak karışımını düşünmenizi, en uygun bir karışım hazırlamanızı sağlamaktır.
Yılbaşı kaktüsü orta veya hafif asitli toprak ister: Anavatanında yaşadığı ortam, bu bitkileri kireçsiz – alkalinsiz yani asitli toprak ve saf su sever hale getirmiştir. Kireçli topraktan ve kireçli sudan uzak tutmanız şart. Bununla beraber iyi bahçe topraklarının alkalin değeri çok yüksek değildir. Asitli veya nötr sayılmasa da alkalin oranı tehlike arz etmez. Hem karışımda sırf bahçe toprağı kullanmıyoruz. Sadece sulama suyuna dikkat edeceksiniz. Bir de mesela demlediğiniz çay ile (tabii soğutarak ve şekersiz olarak) iki ayda bir sulamanız çok iyi gelir. Çaydaki “tannic” asit yılbaşı kaktüsüne faydalıdır. Kullandığınız çayları biraz kurutarak saksı / toprak değiştirme zamanında yılbaşı kaktüsünün toprak karışımına katabilirsiniz. Bulabilirseniz karışımda kestane toprağı da kullanmanız çok yerinde olur çünkü karışımda asitliliği yükseltir. Bahçe toprağında ısrar etmemde iki sebep var: Birincisi besin değeri torfla kıyaslanmayacak derecede daha yüksektir, besin, mineral, trace elements çeşitliliği zengindir (sığır gübresindeki faydalı mikroorganizmalar sayesinde daha da etkinleşiyor), ikincisi rahmetli annemden biliyorum yılbaşı kaktüsleri bahçe toprağında gayet güzel yetişebiliyor, bol çiçek açabiliyor.
Sulama: Yılbaşı kaktüsü için toprak günlerce ıslak tutulmamalı, ancak neminin korunması sağlanmalı. Toprak olarak kullandığınız karışım nemini biraz yitirdikçe ılık su ile sulayın; saksı altından süzülüp çıkan suyun tamamen akıp gitmesini, geri emilmemesini sağlayın.
Bu sulama ölçüsünün azı zararlıdır, yılbaşı kaktüsünü kurutabilir, çoğu ise kökleri çürütür.
Yazın duruma göre iki günde bir veya haftada bir sulanabilir. Serin günlerde daha seyrek..
Işık ihtiyacı: Direkt güneşten kesinlikle korunmaları gerekiyor. Sadece kış güneşinin direkt gelmesi zarar vermez. Orkidelerde ve antoryumlarda olduğu gibi, yılbaşı kaktüsleri de direkt güneş ışınlarının şiddetini % 50 – 70 arasında azaltan pencere tülü, ağaç yaprakları veya yarı şeffaf muşamba gibi filtreleyiciler arkasından güneş almalı.
Ortam: İlkbaharda don tehlikesi sona erince dış ortama alırsanız, sonbahar soğuklarına kadar dışarıda tutarsanız toprak daha fazla hava alacağı için daha iyi daha sağlıklı gelişim gösterir. Yeri yarı gölgeli olmalı, özellikle öğle vakti güneşinden çok iyi korunmalı. Ayrıca çok nemli havalı ortamda daha sağlıklı olacaktır. Bunun için diğer bitkilerin arasına koyabilirsiniz. Bahçede hava cereyanı olmaz ama eğer hemen kapı yanında pencere yanında bulunursa hava cereyanına maruz kalabilir bu iyi değildir. Ev içinde de cereyana maruz kalmamasına önem verin.
Besin vermek: Yukardaki gibi toprak karışımlarında pek gerekmez ama çiçek kalitesinin mükemmel olması için ve eğer aynı toprakta iki yıldır duruyorsa ve kökler her yeri kaplamışsa besin vermek iyi olur. Orkideler için piyasada satılan besinden tavsiye ederim. Koçtaş vb. büyük alışveriş merkezlerinde satılıyor. Orkide besini özellikle antoryum ve akrabası (difenbahya, devetabanı, barış çiçeği vb.) bitkilere de çok uygundur (antoryum yetiştiricilerinin tavsiyesi). Yalnız yılbaşı kaktüsü zaten besinli toprakta yetiştirildiği için takviye besin orkidelere uygulanan ölçüden çok daha az verilmeli. Eylülün sonundan itibaren (aşağıda çiçeklenmesi için yazdıklarıma rağmen) besin vermeyi kesmelisiniz.
Çiçeklenmesi: Kökleri ne kadar çoğalmışsa o kadar çiçek açma potansiyeli olur. Yılbaşı kaktüslerinin çoğu cinsinde sonbaharda gündüzler kısalıp serin günler başladığı zaman birkaç hafta içinde tomurcuklar belirmeye başlar.
Çiçek açmasının kesinleşmesi için: Ortalama 5 hafta boyunca şöyle bir ortamda bulunması gerekiyor: Ekim -Kasım aylarında gündüzler kısa, geceler uzun, ısı 10 – 15˚ C derece aralığında olması.. En az 12 saat gece süresi tavsiye ediliyor. Yani ekim ayı başından itibaren uygundur, tabii serin hava da gerekli. Sulaması biraz azaltılmalı. Bulunduğu yerde gece hiç ışık olmamalı.
Tomurcuklar belirdikten sonra yılbaşı kaktüsleri normal ev ortamlarına alınabilir. Güneşli bir pencere önüne koymalısınız. Artık mevsim yaz olmadığı için direkt güneşin zararı olmaz (yine de ince bir tül ile güneşin biraz filtrelenmesi daha iyi olur). Hava cereyanı olmamalı. Ev sıcak olacağından dolayı sulamayı ona göre arttırmanız gerekiyor – hem tomurcukların büyümesi için gerekli. Minik tomurcukların gelişip çiçek açması yılbaşı zamanını bulur. Çiçeklenmesi bitince ilkbahara kadar az sulayın.
Çoğaltılması: En iyi zaman mayıs – haziran aylarıdır ki kışın bolca çiçek açabilecek kadar büyüyebilsinler.
Yılbaşı kaktüsünden iki veya üç boğumlu parçalar kullanmalısınız. Kesilen parçalar en az 4 saat en fazla 24 saat açıkta bekletilmeli. Bu süre havanın sıcaklığına göre değişir.
Sonra yukarda anlattığım sevdiği toprak karışımına dikeceksiniz. Direkt güneş almayan çok aydınlık bir yerde tutun. Bir ay içinde hem köklenme hem filizlenme gerçekleşir. Diktiğiniz zaman bir ay süresince, çok fazla pörsüme göstermedikçe normalden biraz daha az sulayın.

bitkiveçiçek.com

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder